‘Wat ben ik toch een kluns, kan ik dan nooit iets in 1x goed doen’? ‘Waarom sta ik daar nou zo te stamelen, ik had die presentatie toch goed voorbereid’? ‘Daar ga ik weer hoor: code rood!’.
Ik kan behoorlijk kritisch zijn op mezelf. Vooral als ik (denk dat ik) een fout maak. Dan komt dat stemmetje weer opzetten wat ervoor zorgt dat ik me schaam en schuldig voel. Dit begon al vroeger op school. Daar werd ik afgebrand als ik een fout maakte. Hierdoor schoot ik in de kramp en ging ik soms met buikpijn naar school. Omdat ik geen fouten mocht maken ging ik juist nog meer fouten maken. Mijn brein associeert fouten maken dus met afwijzing.
En dat is precies wat ervoor zorgt dat we – als we dan volwassen zijn – niet meer graag praten over onze missers en ons terugtrekken. Logisch. Maar ik geloof dat dit ook anders kan en deel graag hoe!
De angst achter schaamte
Oke. Eerst een stukje theorie. Want waarom vinden we het zo lastig om fouten bespreekbaar te maken? Bij mezelf kwam dit voort uit angst en schaamte. Schaamte speelt een grote rol bij falen. We zijn bang om te worden buitengesloten. Toch is dit ook een nuttig verschijnsel: de angst om er niet meer bij te horen of afgewezen te worden komt voort uit de ‘need to belong’. We willen allemaal ergens bij horen en van betekenis zijn. Als je daadwerkelijk gelooft dat anderen je afwijzen of veroordelen – helaas hebben zat van ons dit wel eens meegemaakt – dan bedenk je je wel 3x voordat je jezelf uitspreekt. Ergens heel begrijpelijk. Maar hoe doorbreek je dit?
Gebruik empathie als tegengif
We hebben nieuwe positieve ervaringen nodig als reactie op het maken en delen van fouten. Daardoor zwakken je negatieve associaties af en krijg je meer zelfvertrouwen. Ik geloof daarom sterk in het belang van een veilige omgeving waar anderen niet direct een oordeel hebben of je afwijzen als je een fout maakt. Is dat wel het geval, dan gaat dat stemmetje in je hoofd nog harder roepen ‘ik ben een mislukkeling, zie je nou wel!’. Wees je er dus van bewust wat voor impact jij hebt als reactie op iemand die een fout (bespreekbaar) maakt.
Empathie is het tegengif van schaamte. Empathie brengt veiligheid. Nee, empathie betekent niet dat we de hele dag met elkaar moeten knuffelen. Empathie is het vermogen om je voor te stellen hoe het is om die ander te zijn of om in diens schoenen te staan en daarop te reageren. Wat betekent dit in de alledaagse praktijk? Luisteren naar de ander, vragen stellen (in plaats van aannames doen en oordelen) en aandacht hebben voor de emotie.
Wees ook empathisch naar jezelf! Onderzoek hoe je tegen jezelf praat. Is dit liefdevol? Begin met kleine stapjes en start bij jezelf. Zou je zo tegen een goede vriend(in) praten? Ik heb geleerd om minder streng voor mezelf te zijn. In plaats van ‘mislukkeling’ zeg ik nu tegen mezelf ‘geeft niks, hier leer je weer van’ of ‘volgende keer beter meid’. Een wereld van verschil. De kans is groot dat als je tegen jezelf empathisch kunt zijn, je dit tegen je omgeving ook bent. Denk daar eens over na.
Niet alles hoeft in 1x perfect
Ja, dat is makkelijker gezegd dan gedaan met al die perfecte plaatjes die je dagelijks voorbij ziet komen op social media of alleen de successen die worden gedeeld. Maar is dit realistisch? N.E.E. Ontwikkel een groei-mindset. Zie fouten als kans om te groeien.
Zelfvertrouwen is een belangrijk ingrediënt om met schaamte te dealen. Hoe meer zelfvertrouwen en zelfliefde je hèbt, des te meer je het durft om je fouten toe te geven in plaats van vermijden en jezelf in te dekken wanneer er iets fout gaat. Herkenbaar?
Door je eigen onzekerheden en imperfecties te herkennen zul je ook die van anderen beter snappen.
Delen is helen: praat!
De twee krachtigste woorden als we het moeilijk hebben: ‘ik ook’.
Delen is helen, daar geloof ik heilig in. Door erover te praten in een veilige omgeving, zul je erachter komen dat je het in je hoofd veel erger maakt dan het werkelijk is. Wanneer je open bent gaan mensen reageren. Je bent dan beter in staat om te relativeren, waardoor de lading van dat vervelende gevoel afneemt. Schaamte groeit door verborgenheid en neemt af door medeleven en empathie. Think about that.
Heb jij nog meer tips? Deel ze gerust!
