Het klinkt een beetje gek vind je niet; worden wie je bent. Want je bent toch gewoon wie je bent? Je gedrag is toch wie je bent? Nee. Je bent zoveel meer.
Als mensen vroeger wel eens zeiden dat ik zo teruggetrokken was dacht ik “ik ben nou eenmaal zo”. Stilletjes en meegaand als een rubberbootje dobberend op de zee. Totdat ik erachter kwam dat dit helemaal niet is wie ik werkelijk ben – en nee – al helemaal niet wie ik wil zijn. Het was alleen slechts een ‘masker’, een ‘overlevingsstrategie’. Een wattes? Ja, een strategie, een manier om niet gekwetst te worden. Een overlevingsstrategie. Zoals mensen in de oertijd letterlijk moesten overleven, kan ons innerlijk ook kiezen om te overleven om niet gekwetst of afgewezen te worden. Vaak gebeurt dit als kind al. De een trekt zich terug, past zich aan en wordt stilletjes. Terwijl de ander zich juist groter maakt en sterk van zich afbijt. Ik viel in de eerste categorie.
Ieder gedrag heeft een positieve intentie
Als we volwassen worden, dragen we vaak nog veel van onze maskers mee die we als kind hadden. Toen effectief en met een goede bedoeling, het was namelijk wat je nodig had in de omgeving waarin je opgroeide. Het beschermt ons tegen pijn. Maar nu we ouder zijn werken die strategieën juist belemmerend. Het beperkt je om te worden wie je echt bent of wilt zijn. Ik had vaak gedachten als ‘ik kan het toch niet’, ‘ik ben niet bijzonder’ of ‘ik moet iedereen tevreden houden’ en vervolgens werd ik onzichtbaar, pleasend of liet over me heenlopen. Zo kon ik tenminste niet gekwetst worden. Het zijn oude overtuigingen die je kunt gaan geloven als je nog heel jong bent. Omdat een kind geen flauwbenul heeft wat nu waarheid is en wat niet, worden deze overtuigingen als een soort blauwprint in je hoofd vastgelegd. Deze blauwprint neem je vervolgens mee en bepaalt je reactie en keuzes in je verdere leven. Zo simpel is het dus – en ja – zo werkt het bij iedereen.
Doorbreken van patronen
Ondanks dat je dus volwassen bent, is er altijd een deel in ons dat nog reageert als het kind van vroeger – uh hoe dan – bijvoorbeeld perfectionistisch, pleasend, zelfafwijzend of overgevoelig. Gedrag zit vaak vastgeroest in patronen en het is niet zo gemakkelijk – lees verrekte moeilijk – om het oude gewoon ‘niet meer’ te doen. Zeker in onbekende of spannende situaties. Zo heb ik altijd als ik voor een groep moet presenteren – of mijn hobby zingen – weer vluchtneigingen. Mijn overlevingsmechanisme schiet aan en zegt ‘ik kan het niet’, ‘ik ben niet goed genoeg’ en ‘ren weg’. Het zijn een soort snelwegen die ooit zijn aangelegd en het is voor mij erg vertrouwd om die weg te kiezen. Je leest het goed: kiezen. We hebben een keuze. We hóeven die snelweg niet te nemen. Het is de kunst om wandelpaadjes te maken – oftewel – met nieuw gedrag te oefenen. Net zolang tot die paadjes veilige wegen worden en je die snelweg niet meer nodig hebt. Hoe vaker ik dat podium weer beklom – en ik ondervond dat het niet zo erg was als mijn hoofd mij vertelde – hoe meer ik dacht ‘ik ben goed zoals ik ben’.
Worstel jij met het doorbreken van patronen? Word je bewust van je maskers. Ombuigen is niet makkelijk – maar heey – bewustwording is het begin van verandering.
De kracht van onzekerheid: van angst naar kans
Ken je dat onzekere gevoel? Dat je teveel twijfelt aan jezelf, aan je keuzes en je kunnen? Of aan hoe je overkomt bij anderen? Geloof me – je bent niet alleen. Of het nu gaat om weinig zelfvertrouwen, faalangst, controle willen of perfectionisme. Het gaat allemaal om de vraag ‘ben ik wel goed genoeg’.
Oke, iedereen is weleens onzeker. Denk maar eens aan die knikkende knieën op je eerste afspraakje of een sollicitatie. Er bestaat bijna niemand die hier vol zelfvertrouwen naar toe gaat. Af en toe onzeker zijn is dus helemaal niet erg – sterker nog – ik denk dat dit zelfs goed is. Groeien doe je namelijk alleen buiten je comfortzone. Onzekerheid maakt je scherp, kwetsbaar en daagt je uit tot groei. Pas als die onzekerheid je gaat beheersen dan is het tijd om er wat aan te gaan doen. Maar wat dan?
Waarom die onzekerheid
Eerst even terug. Wat is de oorzaak van onzekerheid? Bij mij kwam dit voort uit angst. Angst om af te gaan, angst om afgewezen te worden en angst om die ene zin te horen die ik mezelf al 100 keer had verteld – “ik ben niet goed genoeg”. En gedreven door die angst krijgen we – naast onzekerheid – er nog een ‘cadeautje’ bij: perfectionisme en drang naar controle.
Maar hoe ontstaat die angst? Dit is wat ik erover geleerd heb: angst is een gevoel en elk gevoel wordt veroorzaakt door je gedachten. Angst ontstaat dus doordat we onze gedachten geloven. Anders gezegd: we denken dat we onze gedachten zijn. “Maar wat ik denk dat ben ik toch?”… Nope! Wanneer je hiervan bewust wordt kun je dus beslissen of je een gedachte wilt geloven en volgen of niet. Zo wordt je steeds meer de baas over je eigen emoties 🙂
Oke hmm, ingewikkeld denk je misschien. Ik zal een voorbeeld noemen.
Geloof niet altijd je gedachten
Wanneer je een gedachte eens goed gaat observeren, dan zie je dat dit nooit gaat over de reële werkelijkheid. Het gaat altijd over iets wat je in het verleden hebt ervaren. Ik dacht vaak “mijn mening doet er niet toe”, of “iedereen moet mij aardig vinden”. Als kind was dit waarheid voor mij en het hielp me nog ook: ik bleef onzichtbaar en was een ster in pleasen. Precies de bedoeling. Zo kon ik tenminste niet gekwetst worden. Maar nu ik volwassen ben, helpen deze gedachten mij niet. Ik wil namelijk niet meer onzichtbaar zijn, ik wil groeien. Ik heb een eigen mening. Maar ik ben nog steeds wel eens onzeker. Het enige verschil is – nu ik me bewust ben van mijn gedachten – dat ik een keuze heb! Ernaar luisteren, of niet?
Meer zelfvertrouwen door de juiste mindset en nieuwe ervaringen
Wil je meer zelfvertrouwen? Dan moet je dus eerst op zoek gaan naar jouw negatieve gedachten die de oorzaak zijn van je angst – en dus jouw onzekerheid. Ik heb ze allemaal opgeschreven en ontkracht, net zo lang tot ik ze niet meer geloofde. Vervolgens zeg ik nu tegen mezelf “mijn mening mag er zijn”, “ik hoef niet iedereen tevreden te houden” en “ik mag best fouten maken”.
Maar – en daar kwam ik later pas achter – met alleen “positief denken” kom je er niet. Waarom? Omdat jouw negatieve gedachten zich vooral in het aangeleerde gedeelte van je brein bevinden. Wattes? Ja, ze zitten diep ingebakken. Die oude gebeurtenissen zitten namelijk nog opgeslagen in je hele wezen. Het komt erop neer dat je dus nieuwe ervaringen nodig hebt die die overtuigingen afzwakken. Zo ben ik veel meer mijn mening gaan geven – zonder dat ik uitgelachen werd. Zo leerde ik kritisch te zijn en een confrontatie op te zoeken – met als gevolg een goed gesprek. Mijn brein associeert dus die gebeurtenissen niet meer met pure angst. Yes.
Onthoud: we zijn allemaal onzeker
Het hoort bij mens-zijn, net als fouten maken. Het mag gewoon. Zolang je maar beseft dat je normaal bent. Je bent geen freak, je bent niet gekker dan anderen – en je bent al helemaal niet minder waard. Hoe meer liefde je voor jezelf ontwikkelt, hoe meer zelfvertrouwen. Hoe meer vertrouwen, hoe minder je wilt controleren. Hoe minder controle, hoe meer acceptatie. Hoe fijn is dat.
In een volgend blog ga ik dieper in op het fenomeen ‘controle’ en ‘perfectionisme’. Meer ideeën? Laat ze gerust weten!