Alles over eigenwaarde: hoe versla ik zelfkritiek?

‘Heb je naaste lief als jezelf’ heb ik in mijn leven vaak gehoord. Bij mij bleven slechts de eerste 4 woorden hangen. Want hoe heb je nou jezelf lief? En is dat nou echt zo belangrijk? Ja! Maar waarom?

Jouw gevoel van eigenwaarde bepaalt in grote mate of je gelukkig wordt in het leven. Wanneer je van jezelf houdt, laat je je minder makkelijk uit het veld slaan door de dingen die gebeuren. Of de dingen die mensen tegen je zeggen. Ik haalde zelf jarenlang mijn eigenwaarde uit de bevestiging van anderen. Iets wat mij niet verder bracht, maar juist ongelukkig maakte. Want eigenwaarde is de waarde die jij jezelf toekent op basis van wie jij bènt, onafhankelijk van wat je hèbt of wat anderen tegen je zèggen. Maar voordat je dat lukt, is het eerst nodig om jezelf te accepteren. Zelfacceptatie dus.

Weg met de zelfafwijzing!

Helaas blinken we in dit leven vaak uit van het tegenovergestelde: zelfafwijzing. Er wordt vanuit onze maatschappij een enorme druk uitgeoefend om succesvol te zijn en onszelf dus constant met anderen te vergelijken. We denken dingen als:

• Er is iets mis met mij
• Ik kan toch nooit voldoen
• Iedereen moet mij leuk vinden
• Ik mag geen fouten maken
• Ik hoor er niet bij
• Wat ik te zeggen heb is toch niet belangrijk
• Ik ben lelijk
• Ik ben het niet waard
• Ik ben gewoon niet goed genoeg

De innerlijke criticus – die vervelende kritische stem

Gedachten zoals hierboven worden ook wel ‘beperkende overtuigingen’ genoemd. Maar ik noem het vanaf nu de ‘innerlijke criticus’ – bij sommigen wat luider aanwezig dan bij anderen. De innerlijke criticus ontwikkelt zich al heel vroeg in ons leven omdat we als kind onvermijdelijk met pijn en afwijzing te maken krijgen (hoe goed ouders het ook met hun kinderen voor hebben!). Mocht je fouten maken als kind? Was er aandacht voor jouw emoties? Werd je serieus genomen en gerust gesteld? Een kind gaat al snel onbewust tegen zichzelf zeggen: ‘Stel je niet aan, doe niet kleinzerig, het is toch niet belangrijk’.

Ik heb er zelf ook een handje van. Zo hoor ik – terwijl ik dit aan het schrijven ben – allerlei opmerkingen over mijn schrijfkunsten. En natuurlijk is het niet goed genoeg wat ik allemaal opschrijf. Hoe haal ik het in mijn hoofd om dit te publiceren? Hoewel ik deze negatieve gedachten absoluut niet fijn vind – lees super irritant – heb ik inmiddels wel geleerd hoe ik mijn innerlijke criticus de mond kan snoeren. Hij zal er altijd wel zijn, maar ik laat hem niet meer de baas over mij spelen. Integendeel, ik kan nu met liefde naar mezelf kijken en tegen mezelf praten. Dit was voor mij de sleutel naar een leven met minder stress en angst – en hoera 😉 – dus meer geluk. Ik deel graag met jullie hoe ik dit heb aangepakt.

Praat tegen jezelf zoals je zou doen tegen iemand waarvan je houdt

Het is belangrijk dat je gaat inzien dat je ‘goed genoeg’ bent. Als je die twee woorden onthoudt, kom je al een heel eind. Zelfliefde is een vorm van acceptatie: ik ben goed genoeg zoals ik ben! Dit punt bereiken betekent dat je alle koeienstront moet bekijken die mensen – inclusief jezelf – je hebben verteld. Wees kritisch naar de criticus! Dus:

• Probeer voor jezelf op te schrijven welke negatieve ervaringen, gedachten of dingen die tegen je gezegd zijn invloed hebben op de manier waarop jij nu naar jezelf kijkt. Herken je je in het rijtje hierboven?
• Klopt het wat de criticus zegt? Ben ik waardeloos of onbelangrijk? Waarom ben ik niet goed genoeg of hoor ik ergens niet bij? Voer de dialoog. Wat is je eigen conclusie over wie je bent? Ga geloven in je eigen waarheid.
• Iedere keer als de criticus weer aan het woord is en je naar beneden haalt, vervang je ze bewust door liefdevolle woorden. Praat vriendelijk tegen jezelf. Dit stuk vond ik erg moeilijk, want hoe doe je dat nou? Wat mij hielp is om te bedenken wat een lieve, goede vriendin tegen me zou zeggen in zo’n situatie. Of wat zou jij tegen haar zeggen? Oftewel: wees lief voor jezelf, heb zelfcompassie. Word je eigen beste vriend(in!).
• Herformuleer je gedachten dan tot positieve en helpende gedachten. Bijvoorbeeld: ‘ik hoef niet perfect te zijn, ik ben goed genoeg zoals ik ben’, ‘ik hoef niet iedereen tevreden te houden’, ‘ik mag fouten maken want daar leer ik van’, ‘ik mag best nee zeggen’.

Ohja: Straf jezelf niet als je negatieve gedachten ervaart. Het is al geweldig dat je je eigen gedachten opmerkt, dat is een essentiële stap voor verandering.

Besef dat jij niet je gedachten bent!

Wat mij hielp is te beseffen dat ik die stem niet ben – en het klinkt misschien gek – maar je bent niet je gedachten. Dat betekent dat je er dus ook niet klakkeloos naar hoeft te luisteren. Het onderzoeken van je zelfkritiek en tegen jezelf liefdevolle dingen zeggen, helpen om op een andere manier met je innerlijke criticus om te gaan. In dit proces groeit je eigenwaarde en je zelfvertrouwen omdat zal blijken dat in het zonlicht van je eigen vriendelijkheid, het monster verschrompelt 😉

In mijn volgende blog schrijf ik over het herkennen en aangeven van grenzen.